نوروفیدبک (Neurofeedback) چیست؟
نوروفيدبک نوعی روش درمانی جدید و موثر است. اغلب افرادی که تحت درمان با روش نوروفيدبک قرار می‌گیرند، درگیر اختلالات روانپزشکی هستند. روش نوروفیدبک، برای کنترل یا اصلاح امواجی مورد استفاده قرار می‌گیرد، که به مغز فرستاده می‌شود. درواقع درمانگر در این روش، با تغییر امواج الکتریسیته مغزی، به فرد کمک می‌کند که در شرایط مختلف، چگونه امواج ناهنجار را به حالت هنجار و خود تنظیمی تبدیل کند. به این ترتيب، ابتدا الکترود، که سنسورهای حساسی هستند، روی پوست سر شما قرار می‌گیرد. در مدت قرارگیری الکترود روی سر شما، فعالیت الکتریکی مغزتان را به صورت امواج مغزی ثبت می‌کنند. اغلب این امواج را در حالتی ثبت می‌کنند که شما مشغول دیدن یک فیلم یا انجام یک بازی کامپیوتری و یا شنیدن موسیقی هستید. سپس با تغییراتی که در صدا یا پخش فیلم، داده می‌شود، و به اصطلاح با هدایت فیلم، به شما کمک می‌کند امواج مغزی خود را اصلاح کنید. این تغییرات هم راستا با هدفی است که شما و درمانگر قصد دارید به آن برسید. به این ترتیب فعالیت و عملکرد مغز را به فرم طبیعی با هم هماهنگ می‌کنید. مثلا اگر در طول بازی، به شرایط اضطراب برسید، شما آموزش می‌بینید که چگونه در شرایط قرارگیری در اضطراب، آرامش را جایگزین آن کنید.
نوروفیدبک چگونه عمل می‌کند؟
نوروفیدبک به فرد آموزش می‌دهد که چگونه فعالیت هوشیار و ناهوشیار سطح مغز را کنترل کند. برای مثال، در رانندگی ابتدا یک‌سری قوانین و آموزش‌های اولیه به شما داده می‌شود، در ابتدا شما با تمام حواس و تمرکز، روی تغییر دنده، آیینه‌ها، ترمز، کلاج و… رانندگی می‌کنید. پس از مدتی با آموزش‌هایی که یاد گرفتید، به صورت خودکار، رانندگی کرده و در واقع به مهارت رانندگی می‌رسید. مهارت‌هایی که در نوروفیدبک آموزش داده می‌شود، برای خود تنظیمی مغز جهت برطرف کردن اختلالاتی بوده که با آن درگیر است. در نتیجه مغز پس از مدتی به طور خودکار و از طریق یادگیری ناهشیار می‌آموزد که سیگنال فیدبک را چگونه کنترل کند.
در بحث روانشناسی، با تمرین و تمرکز می‌توان فرایندهای مغز را تحریک یا کنترل کرد. با ارتباطی که نورون‌های مغزی طی آموزش با هم برقرار می‌کنند، عملکرد مغز در مناطقی خاص، بهبود پیدا می‌کند. برای مثال، در موردی که هدف درمان، کنترل یا افزایش موج آلفا است، زمانی که بتوانید وضعیت موج آلفا را حفظ کنید، ارتباطی بین موج آلفا و جریان مغزی به وجود می‌آید که مغز، اکسیژن بیشتری جذب می‌کند. با این اتفاق، نورون‌های آسیب دیده مغزی، می‌توانند هدایت سیگنال‌های الکتریکی خودشان را بهبود دهند یا بازتولید داشته باشند. در اصل، نوروفیدبک با کنترل امواج مغزی، آگاهی شما را از جریانی که مغز بطور ناخودآگاه پروسس می‌کند، بالا برده و کمک می‌کند به طور ارادی، آن‌ها را کنترل کنید.
نوروفیدبک برای درمان چه بیماری هایی کاربرد دارد؟
خدمات نوروفیدبک، روی افراد و بیماری‌هایی کاربرد دارد، که از اختلالات هیجانی رنج می‌برند. اینکه با توجه به وضعیت فرد، چه امواجی در مغز او کاهش یا افزایش پیدا کند، بستگی به متخصص درمانگر شما دارد. از اختلال مربوط به کمبود توجه تا درمان آسیب‌های سکته مغزی، نمونه موثری از کاربردهای نوروفیدبک است. به طور خلاصه این روش درمانی، در اختلالات زیر موثر است:
- اختلالات خواب
- اختلالات کمبود توجه/ بیش فعالی(ADHD)
- ناتوانی در یادگیری
- صرع و سکته مغزی
- سردردهای میگرنی
- افسردگی مزمن
- سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد
- اضطراب
- وسواس
- سندروم پای بی‌قرار
- اختلالات مربوط به حافظه بلند مدت و کوتاه مدت
- بهبود تمرکز
- نوروفیدبک برای ترک اعتیاد
